Rupsje nooit genoeg
22 oktober 2023
Koolwitjes zijn doorzetters. Met het mooie weer begin oktober vlogen deze vlindertjes nog in grote getale buiten. Het schijnt dat ze bij een temperatuur tot een graad of 15 nog heel actief zijn. En ja, superleuk om die rondfladderende vlinders te zien vliegen, toch? Zeker!
Maar helaas leggen die koolwitjes graag eitjes op je koolplanten en de rupsen die daar uitkomen vreten zo je al je met moeite geteelde planten kaal….
What’s in a name?
De naam zegt het al: de koolwitjes hebben het vooral gemunt op het blad van koolplanten. Hun groen-en zwart-gele rupsen eten in no-time al het blad van je zorgvuldige geteelde kolen. Als je goed luistert hoor je ze zelfs knagen. Ik had tot september het kolenvak netjes afgeschermd met gaas, wat beschermt tegen het afzetten van eitjes op de kolen…maar de palmkolen en de spruiten groeiden de hoogte in, dus heb ik het gaas eraf gehaald…en, oeps…niet gezien dat de koolwitjes er hun eitjes gingen leggen en er zoveel kleine rupsjes waren geboren.
Groeien als kool
Kolen groeien helemaal niet zo snel in de moestuin. Je bent een half jaar bezig om in het kolenvak te kunnen oogsten…of ik doe iets verkeerd? Dit jaar heb ik gelukkig wel kunnen genieten van spitskool, romanesco en de eerste palmkool bladeren. Maar tot mijn schrik zaten daar ineens heel veel rupsen in. En ik denk dat de uitdrukking ‘groeien als kool’ voor die rupsen is bedoeld…wat die weg eten in 1 nacht, dat is ongelooflijk. De oostindische kers die ik in de nabijheid had gezaaid (als afleidingsmanoeuvre) heeft duidelijk niet geholpen.
Plaagdieren
Dit jaar had ik voor het eerst zoveel rupsen in de kolen dat ik wel van een plaag kan spreken. Dat triggert bij mij altijd de vraag: wat is er uit balans? In een gezond ecosysteem is 90% van de relaties gebaseerd op samenwerking. En plagen ontstaan pas als een systeem uit balans is. Dat was dus duidelijk het geval. Plagen en parasieten dagen normaal de planten en dieren in een ecosysteem uit om de verdediging op orde te hebben. Partnerrelaties zorgen voor stabiliteit en diversiteit. ‘Van je vijand je vriend maken’ is een veel voorkomende strategie in de natuur. In feit draagt dit bij aan de veerkracht van het systeem door dit voortdurend op de proef te stellen. Het systeem reageert met afweerstrategieën, waardoor het sterker wordt.
Werken aan je relaties
Relationaliteit is een belangrijk kenmerk in de natuur. Alles hangt met elkaar samen. En het hele systeem reageert zeer dynamisch binnen die samenhang. Actie leidt tot reactie en hoe meer partnerrelaties hoe groter de stabiliteit. De kolen hadden duidelijk de verdediging niet op orde waardoor de koolwitjes zoveel eitjes konden leggen.
Als je in je werk een disruptieve situatie tegenkomt waarin je het gevoel hebt dat je wordt opgejaagd, dan is het goed om met de spiegel van de natuur eens in kaart te brengen in welke categorie jouw werkrelaties vallen: hoeveel partnerrelaties hebben jullie? Is de relatie in balans, en is er sprake van wederkerigheid, of is de één predator en de ander prooi? Misschien is er sprake van parasitisme of een heuse plaag, en welke disruptie is daarvan het gevolg? Parasieten kunnen ondermijnend zijn voor een organismen, maar in feite dragen ze bij aan de veerkracht van het systeem door dit voortdurend uit te dagen. Hebben jullie je parasitaire relaties in beeld?
Zaai verwarring
Ondertussen had ik in mijn kleine moestuin wel last van die rupsen…Ik ben aan de slag gegaan met het verwijderen van de zichtbare rupsen om maar te redden wat er te redden viel. Ik had duidelijk de verdediging niet op orde. Het ecosysteem was nog niet stabiel!
Hoe voorkom je nou die rupsen plaag?
- Controleer regelmatig op eitjes en rupsen
- Breng de vlindervrouwtjes in verwarring door combinatieteelt met andere groenten, kruiden of bloemen of te spuiten met geurige kruidenaftreksels
- Schakel helpers in: veel vogels zoals de mees, koekkoek en boomklever lusten deze rupsen. Zorg voor nestgelegenheid en voer in de winter bij.
- Laat eenden of kippen loslopen op jouw terrein.
Ik weet wat me te doen staat voor volgend jaar. Wellicht kippetjes die we laten loslopen of nog meer combinatieteelt om verwarring te zaaien.
Spiegel van de natuur
Bij PLUK in de moestuin & boomgaard kun je direct de spiegel van de natuur ervaren. Een blik naar buiten houd je symbolisch een spiegel voor. Sommige groenten zijn geweldig gelukt, anderen niet. Wat is er dan aan de hand? Welke delen van het ecosysteem waren uit balans? En wat kunnen we er volgend jaar aan doen?
Allemaal vragen die je als vanzelf kunt stellen én beantwoorden met je team on in kaart te brengen hoe veerkrachtig jullie met elkaar zijn.
Kom je ook een keer een kijkje nemen? Informeer gerust naar de mogelijkheden voor een teamsessie!
#vergaderen #teamlocatie #trainen #brainstormen #inspiratiesessie